Geleneksel Çörek Çeşitleri...

Çörek ve Çörek Çeşitleri Nelerdir?

Eski Türkçe kökenli Çörek isminin yuvarlak ekmek anlamına geldiği bilinmektedir (Divan-i Lugat-it Türk, 1070). Çöreklenmek ise Lugat-ı Osmani (1876)’ya göre kıvrılıp top haline gelmek anlamındadır.

Kültürel zenginliği ve çeşitliliği yansıtan bir yiyecek olan çöreğin; gelenek ve rituellere göre her coğrafyada farklı çeşitleri hazırlanmaktadır. Ay çöreği, çatal çörek, gömme, haşhaşlı ve tahinli çöreklerin yanı sıra, nokul, açma, Babka ve Paskalya çöreği gibi daha birçok çeşidi ile geniş bir yelpazeye sahip bir hamur işidir.

Atölye Dr. Oetker ekibi olarak; sizlere bazı çörek çeşitlerinden ve tarihsel gelişimlerinden bahsetmek istedik;

Anadolu’da Çörek:

Anadolu’nun her köşesinde peynirli, kıymalı, patatesli veya ıspanaklı harçlarla hazırlanan yağlı ekmekler, katmer ve gözlemeler dilenirse tatlı dilenirse tuzlu hazırlanan envayi çeşit hamurişi bulunduğu bir gerçektir. Artun Ünsal’ın “Nimet Geldi Ekine” isimli kitabında da belirttiği gibi, kimileri ekmek ve ekmek benzeri hamurişleri ile çörekler olarak bir ayrıma giderken, kimilerine göre de ekmek hamuruna katı ya da sıvı yağ konulursa o yiyecek artık ekmek olarak adlandırılmaz. Artun Ünsal’a göre,  çeşitli yörelere göre yemeğin içeriği ile adı arasında bir uyuşmazlık olabilmekte ve örnek olarak haşhaşlı çöreğin adı yanıtılcı olarak düşünülebilinmektedir, çünkü artık haşhaşlı çörek daha çok tepsi ekmeğidir.

Çörekler Anadolu’nun çok sevdiği yiyeceklerin başında gelir. Hazırlanışları yöresel olarak farklılıklar gösteren çörekleri kabartmak için karbonat, kabartma tozu, maya veya ekşi maya  kullanılmaktadır. Tuzlu çöreklerin Güneydoğu’da hamuruna şeker konulur, nedeni de şeker katılmayan hamurun üzerinin kızarmayacağıdır. Ege’de hamuruna badem eklenirken,  Karadeniz’de cevizle yoğrulabilir. Orta Anadolu’da ise daha çok haşhaşla hazırlanabilmektedir.

Yörelere göre hazırlanan ve kültürel zenginliğimizi bir kere daha ortaya koyan çörek çeşitlerinden bazıları aşağıdaki gibidir;

• Kete
• Pişi
• Gömbe
• Kömbe
• Gelin Çöreği
• Mısır Çöreği
• Dızmana
• Koşma
• Peremeç
• Nokul
• Haşhaşlı Çörek
• Dürme
• Açma
• Boyoz
• Poğaçalar
• Tahinli Çörek
• Çatal Çörek
• Kandil Simidi

Dünya’dan Çörekler:

Paskalya Çöreği:

Uzak geçmişe bakıldığında, Paskalya; Hristiyanlık’ta İsa’nın çarmıha gerilmesinden sonraki üçüncü güne denk gelen ve İsa’nın yeniden dirilişinin kutlanıldığı en eski bayramlardan olduğu bilinmektedir.

Ayrıca, Paskalya Bayramı Hristiyanlar için en önemli bayramlardandır.

Peki Paskalya ne zaman ve nasıl kutlanır?

Paskalya Bayramı; Mart sonundan Nisan sonuna kadar uzayan bir dönemdir. Her sene belirli bir tarihte kutlanılmamak ile beraber, Paskalya Günü dünyada çapında genellikle Pazar günü kutlanılır. Tüm Hristiyan aleminin kutladığı bu bayram gelenekleri ülkelere göre değişiklik göstrebilmektedir.

Hristiyan aileler tarafından Paskalya Günü’ne özel çörekler hazırlanması oldukça popülerdir. Paskalya Çöreği olarak bilinen özel çöreklerin genellikle komşulara hediye edildiği bilinir.

Osmanlı döneminde de İstanbul’da yaşayan Hristiyan ailelerin Paskalya Bayramı’nda Müslüman komşularına bu çöreklerden getirdiği söylenilir. Bu yüzden, Osmanlı- Türk mutfağı için Paskalya Çöreği yaygın bir çörek türü olarak görülür.

Challah Ekmeği ve Babka Çöreği:

Yine başka bir meşhur çörek olan; Challah ekmeği de, Yahudi topluluklarının  özellikle Yahudilerin dinlenme günü olarak bilinen Şabat’ta ve özel bayramlarında hazırladıkları bir örgü çörek çeşididir. Hazırlaması zaman ve özen isteyen bu çörek, Yahudi toplulukları için manevi önem taşımaktadır.

Babka ise, Polonya ve Ukrayna’daki Yahudi topluluklarının hazırladığı geleneksel bir lezzettir. Babka örgülü tatlı challah hamurundan hazırlanmaktadır. Çikolata, tarçın veya meyve gibi dolgularla hazırlanan mayalı bir hamur işidir. Hazırlanırken rulo haline getirilir ve pişirilmeden önce özel bir şekilde örülür.

Çikolatalı versiyonunun 20. Yüzyılın ortalarında göçmenler tarafından Amerika’da geliştirildiği bilinen Babka çöreği, Polonya ve Batı Ukrayna’da 19. Yüzyıldaki topluluklar tarafından ilk etapta tarçınlı ve marmelatlı olarak geliştirilmiştir. Lehcede Babka “büyükanne” anlamına gelmektedir ve bu şekilde adlandırılmasının nedeni ise, kenarlarının uzun ve kalın olmasının büyükanne eteğini anımsatmasından dolayı olduğu tahmin edilmektedir. 

Günümüzde de popülerliğini koruyan bu özel çöreklerin; haşhaş tohumlu, badem ezmeli, penyir dolgulu ve özellikle çikolatalı veriyonları bulunmaktadır.